C#'da ArrayList Sınıfının Kullanımı

Programların çoğunda birden fazla aynı tipte değişkenlere ihtiyaç duyarız. Bu sorunun çözümü olarak birçok dilde kullanılan veri yapıları ,dizilerdir. Bildiğimiz klasik dizilerin programlama tekniklerine getirdikleri kolaylıkların dışında birtakım kısıtlamaları da vardır. Bu makalede klasik dizilerde sık sık karşılaştığımız çeşitli sorunları ve bu sorunları nasıl çözebileceğimizi inceleyeceğiz.

.NET platformunun sınıf kitaplıklarında bulunan ve programcıların işlerini çok kolaylaştıran ArrayList sınıfı ile klasik dizilerde karşılaştığımız sorunları nasıl çözeceğimizi göreceğiz.

Klasik dizilerle çalışırken karşılaşabileceğimiz temel sorunları şu şekilde sıralamak mümkündür:

·         Dizilerin sınırları sabittir.

·         Dizilerin tüm elemanları aynı türden olmalıdır.

·         Kullanmadığımız dizi elemanlarından dolayı bellek alanları gereksiz yere işgal edilmektedir.

Örneğin sayısını bilemediğimiz bir dizinin eleman sayısını 500 olarak belirlediğimizi varsayalım. Çalışma zamanında dizimizin sadece 10 elamanını kullandığımız durumda diğer 490 elemanlık bellek alanı boş olarak kalır. Öte yandan dizimizde tutmak istediğimiz değişkenlerin sayısı 501 bir olduğu bir durumda "IndexOutOfRangeException" istisnai durumu ortaya çıkar ve program bu hatadan dolayı sonlanır.

Mesela aşağıdaki kodu derlemeye çalışalım:

using System;

class CshaprNedirCom
{
static void Main(string[] args)
{
int[] intDizi= new int[10];

try
{
intDizi[20]=5;
}

catch( Exception e)
{
Console.WriteLine(e.GetType());
}

Console.ReadLine();

}

}

Yukarıdaki programda intDizi 'mizi 10 eleman alacak şekilde tanımlamamıza rağmen bu dizinin 20. elemanına ulaşıp ona birşeyler atamaya çalıştık. Bu durumda programımız çalışırken hata verdi. Çünkü dizinin sınırları bellidir ve bu sınırların dışına çıkamıyoruz. Eleman sayısı ihtiyacımıza göre değişen bir veri yapısı olması gerçekten hoş olmaz mıydı? Evet C#'da böyle bir dizi yapımız var. Bunun ismi ArrayList'tir.

ArrayList sınırları dinamik olarak değişebilen diziler olarak tanımlanır. Bu veri yapısı .NET sınıf kütüphanesinin System.Collections isim alanında bulunur. İsterseniz ArrayList'i nasıl kullanacağımızı bir örnekle inceleyelim:

using System;
using System.Collections; // ArrayList sınıfnı kullanmak için
// System.Collection isimalanını eklemeliyiz..

class CshaprNedirCom
{
static void Main(string[] args)
{
ArrayList aList= new ArrayList(); // aList isimli ArrayList nesnesi oluşturalım.

// aList nesnemize sırası ile 5, 8, 1, 17 ve 20 değerlerini
// Add metodu ile ekleyelim.
aList.Add(5);
aList.Add(8);
aList.Add(1);
aList.Add(17);
aList.Add(20);

// aList'in elemanlarını ekrana yazdıryoruz:
Console.WriteLine("\t aList'in elemanları:");
foreach(int eleman in aList)
Console.WriteLine(eleman);

// aList dizimizden 8 ve 20 değerlerini çıkartalım:
aList.Remove(8);
aList.Remove(20);

// aList dizimize 66 ve 4 değerlerini ekleyelim:
aList.Add(66);
aList.Add(4);

Console.WriteLine("\n\t aList dizisinden 8 ve 20\' çıkartıp, 66 ve 4 ekledik:");
foreach(int eleman in aList)
Console.WriteLine(eleman);

Console.ReadLine();

}
}

Yukarıdaki örneğimizde öncelikle ArrayList sınıfını kullanmak için NET sınıf kütüphanesinin System.Collections isim alanınını kullanacağımızı using System.Collections; ile bildiriyoruz. Main fonksiyonumuzun içindeki ilk satırda, ArrayList aList= new ArrayList() , aList ismini verdiğimiz ArrayList sınıfından bir nesne oluşturuyoruz. aList nesnemizi oluşturduğunuz satırdan sonraki beş satırda ArrayList sınıfının Add() metodu ile aList adlı dizimize elemanları ekliyoruz.

Daha sonra aList diziminizin elemanlarını ForEach döngüsü ile tek tek ekrana yazdıyoruz. ArrayList sınıfındaki bir nesnenin elemanlarını tek tek silmek için Remove() metodunu kullanırız. Remove() metodu ile istediğimiz elemanı diziden atabiliriz. Biz de 8 ve 20 elemanlarını diziden attık. Son olarak dizimize 66 ve 20 elemanlarını ekleyip dizinin son halini ekrana yazdırdık.

C# dilinde normal diziler bildiğiniz gibi sadece aynı tipten verileri tutar. Ama ArrayList sınıfına ait dizilerimiz her türlü nesneyi aynı dizi içinde tutabilir. Yani aynı dizide int, float, ve string tiplerindeki değişkenleri depolama şansımız var. Mesela aşağıdaki kod C# dili kuralları çerçevesinde geçerli bir koddur:

ArrayList karmaList= new ArrayList(); // karmaList isimli ArrayList nesnesi oluşturalım.

karmaList.Add("Ahmet");
karmaList.Add(12);
karmaList.Add(true);
karmaList.Add(32.4f);
karmaList.Add('c');

Bu kod ile karmaList isimli ArrayList nesnemizin içinde string, int, bool, float ve char tiplerinden oluşan verileri aynı anda saklarız. ArrayList sınıfının bize sunduğu diğer bir güzel özellik ise tek bir komut ile ArrayList dizimizin içerisindeki elemanları ters çevirebilmemizdir. Ters çevirme işlemi için Reverse() metodu kullanılır. İsterseniz Reverse() metodunu ve ArrayList'lerde nasıl birden farklı türdeki elemanları kullanacağımızı bir örnekle inceleyelim:

using System;
using System.Collections; // ArrayList sınıfnı kullanmak için
// System.Collection isimalanını eklemeliyiz..

class CshaprNedirCom
{
static void Main(string[] args)
{
// karmaList isimli ArrayList nesnesi oluşturalım.
ArrayList karmaList= new ArrayList();

// karmaList'e değişik tipte elemanlar ekliyoruz.
karmaList.Add("Ali");
karmaList.Add(23);
karmaList.Add(false);
karmaList.Add(52.8d);
karmaList.Add('r');

// karmaList'in elemanlarını ekrana yazdırıyoruz:
Console.WriteLine("\t karmaList'in elemanları:");
foreach(object eleman in karmaList)
Console.WriteLine(eleman);

karmaList.Reverse(); // karmaList'imizi ters çeviriyoruz.

Console.WriteLine("\n ---> karmaList'in elemanları ve türleri <---");
foreach(object eleman in karmaList)
Console.WriteLine("Türü: {0,15} değeri: {1,7}",eleman.GetType(), eleman);

Console.ReadLine();
}
}

Yukarıdaki programda karmaList isimli ArrayList sınfından bir nesne oluşturduktan sonra onu değişik türlerden veriler ile doldurduk. Bu dizinin elemanlarını sıra ile foreach döngüsü yardımıyla ekrana yazdırdık. karmaList.Reverse() satırında ise dizimizi ters çevirdik. Son işimizde ise karmaList dizisinin elemanlarını ekrana tek tek yazdırırken aynı zamanda eleman.GetType( ) her elemanın türünü bulup yazdık.